opleiding
werkperiodes
tentoonstellingen
opdrachten
collecties
andere activiteiten
artikelen
foto's atelier
nieuws

©Maria Schilder

wil van blokland

Wil van Blokland
Jisperweg 53 A
1464 NG Westbeemster
06 199 42 719
www.wilvanblokland.nl




 

uit het septembernummer van het 2-maandelijkse tijdschrift KLEI, 2005
Interview met Wil van Blokland

Strijd en verbinding

Ze maakt geen figuratief werk, maar toch gaan de keramische sculpturen van Wil van Blokland voortdurend over mensen, relaties en gevoelens. Heel bekend is ze ook vanwege haar grafkunst.
Haar professor zei het al: 'U bent geen sociaal wetenschapper.' Op aandrang van haar ouders volgde Wil van Blokland (1954) een universitaire studie en haalde ze haar kandidaats culturele antropologie, maar de studie bevredigde noch haar reislust noch haar behoefte aan contact met andere mensen. Het 'sociaal pottenkijken' stuitte haar tegen de borst. De beroepstest die ze daarna deed, wees uit dat ze het eerder moest zoeken in 'creatief' en 'therapeutisch'. Op de nieuwe, experimentele lerarenopleiding D'Witte Leli in Amsterdam voelde ze zich gelukkig wel op haar plaats met handvaardigheid en textiele werkvormen. Vooral keramiek vond ze geweldig. Daarna volgde ze ruimtelijke vormen en keramiek aan de Amsterdamse Academie voor Beeldende Vorming.

Licht en zwaar
Na haar opleiding richtte Wil van Blokland haar eigen atelier in en begon ook met lesgeven, onder andere aan het Da Vinci College in Purmerend, wat ze elf jaar zou blijven doen. Haar eigen werk draaide om de strijd tussen materialen: klei gecombineerd met steen of gespleten hout. Maar toen ze met glas bezig was, dacht ze op een gegeven moment: 'Die tegengestelde krachten hoeven niet meer aanwezig te zijn om een werkstuk sterk te maken.' Glas bleek een meditatief punt te zijn, terwijl steen en klei voor haar als het ware het raamwerk van het leven vormen. Lange tijd heeft ze daarom glas met keramiek gecombineerd. 'Glas heeft al zoveel van zichzelf, dat de neiging tot decoratief werken heel groot wordt. Maar ik houd van zeggingskracht; het gaat me niet om de decoratie. Glas heeft een functie voor mij: het verlichten van een object, in meerdere betekenissen.'
Ze heeft altijd abstract werk gemaakt. Toch gaat al haar werk over mensen, gevoelens, strijd en verbinding. Zo maakte ze na een werkperiode in 2001, in een werkcentrum in het Japanse Shigaraki, een serie zwarte kleiblokken, die verbonden zijn door fragiele lijnen van 40% fritte en 60% porselein. Het is een symbolische weergave van de even kwetsbare relatie tussen twee mensen. De serie “Capsules” uit 2004 bestaat uit elf capsuleachtige vormen die door de beschildering elk een eigen karakter hebben verkregen. Een soort familie, waarvan de leden elkaar aantrekken, verdragen of afstoten.
Als de thematiek haar wat te zwaar wordt, geeft ze soms een andere draai aan haar sculpturen: In 2001 maakte ze een serie portretten, die liefde, eenzaamheid, intensiteit in gevoelens verbeelden. Maar de koppen kunnen ook ondersteboven worden neergezet. Dan worden het open vormen. Kunst wordt vaas. Een symbolische handeling, die Wil in enkele korte, poëtische zinnen heeft weten te vervatten: 'Het een kan niet zonder het ander. Het lichte wordt mooi, omdat je het zware kent. Het zware kun je verdragen, omdat je het lichte toestaat.'

Troost en loutering
In 1988 begon Wil van Blokland met grafkunst. De aanleiding was een verzoek van iemand die een sculptuur van haar graag in het groot op het graf van zijn vrouw wilde plaatsen. Ze ging eens kijken op de begraafplaats en werd toen geraakt door de eentonige rijen met onpersoonlijke graven. Ze richtte met een aantal andere kunstenaars de stichting Memento op, waarin kunstenaars samenwerken die gedenkbeelden maken. Sindsdien besteedt ze de helft van haar tijd aan vrij werk en de andere helft aan grafkunst. Inmiddels heeft ze meer dan 130 grafmonumenten gemaakt. Haar vrije werk is voor haar noodzaak om haar grafkunst te kunnen maken. Ze legt uit: 'Je kunt geen opdrachten doen als je geen vrij werk maakt om jezelf te inspireren.'
Het lijkt misschien zwaar om veelvuldig zo intensief met andermans verdriet te worden geconfronteerd, maar zelf vindt ze dit werk vooral heel waardevol. 'Je kunt troost en loutering vinden in een grafmonument. Mensen willen vaak een sobere vormgeving, dat geeft ruimte tot eigen invulling. En het blauwe glas dat ik soms plaats in een monument, werkt als een meditatiepunt.' Het is niet haar bedoeling een eigen statement neer te zetten met een monument: 'Het komt erop neer dat ik mijn expertise, mijn vertaalvermogen gebruik om hun verhaal neer te zetten. Als mensen zeggen 'Dit hoort bij...', dan vind ik een opdracht geslaagd.'
Pas toen ze enige tijd bezig was met dit werk besefte Wil dat ze hiermee haar therapeutische gaven benut. Ze vind het heel bijzonder zo dicht bij mensen te staan in zo'n moeilijke periode: 'Mensen zijn zo kwetsbaar dan. In het onderwijs was het een nadeel dat ik me van nature kwetsbaar opstel, maar in dit werk is het een groot voordeel.'

Yna van der Meulen

Technische aspecten
Grafmonumenten
Glas

Wil van Blokland gebruikt bestaand glas (onder andere uit tuincentra) en vervormt dat door verhitting. Ze voegt geen afvalstukjes samen, aangezien deze nooit dezelfde uitzettingscoëfficiënt hebben, maar gebruikt voor een object altijd glas uit één stuk.
Ze stookt glas in een (lossende) keramische mal of een speciale gipsen mal (zelfgemaakt: 2 delen gips, 2 delen kwarts, 1 deel chamotte), met een separator erin, tot zo'n 900 °C in de oven. De eindtemperatuur is afhankelijk van het soort glas. Vensterglas heeft 960 °C nodig.
Glas vergt in de oven een andere behandeling dan keramiek. Het is een slechte geleider, daarom moet bij (grote) glasvormen de oven zeer gelijkmatig van temperatuur zijn en vooral de afkoeling onder de 550 °C zeer langzaam plaatsvinden.
Om het glas helder te houden, moet de ontglazings- of kristalvormzone daarentegen zo kort mogelijk worden gehouden. Dat betekent snel opstoken en afkoelen tussen 700 en 800 °C. Glas kan heel lang boven deze temperatuur worden gehouden, zonder dat er verder iets gebeurt. Het is overigens niet handig klei en glas tegelijkertijd in dezelfde oven te stoken: zelfs een klein korreltje klei in het glas kan een breuk veroorzaken.
Na de stook bewerkt ze het glas met de diamantslijper en bevestigt het daarna in het keramische werkstuk.
In haar vrije werk stookt Wil ook wel eens glas mee in de klei. Het glas gedraagt zich dan als een glazuur. Er ontstaat in dit geval altijd een craquelé-effect. Tijdens de stook moet het aflopende glas worden opgevangen in een bak onderin de oven.

Goud

Goud geeft een werkstuk een bijzonder aanzien. Wil van Blokland hanteert drie methoden om 'goud' aan te brengen op haar objecten. Ze gebruikt Botz Goldglasur 9541, te stoken op 990 tot 1010 °C, of goudluster, te stoken op 730 °C (derde stook), of bladgoud.
Het aanbrengen van bladgoud is niet moeilijk, maar vergt wel nauwkeurig werken. Allereerst brengt Wil met een zacht kwastje een dunne laag Mixtion aan op het droge oppervlak. Dat is een langzaam uithardende lak die kleverig blijft. Belangrijk is de wachttijd die daarop volgt. Deze is afhankelijk van de samenstelling van de lak en is aangegeven in de gebruiksaanwijzing. Bij de ene soort Mixtion moet het bladgoud na drie uur worden aangebracht, bij een andere soort kan dat pas na twaalf uur. Te vroeg plakken levert een slecht, mat resultaat op; te lang wachten heeft onvoldoende hechting tot gevolg. Moet een groot oppervlak worden bedekt met bladgoud, dan is het daarom raadzaam dat in gedeelten met de lak te bedekken.
Als de lak nog net kleverig is, kan het bladgoud worden aangebracht met een (breed) goudkwastje. Daarna nog even 'nakwasten'. Er bestaat ook bladgoud op vloeipapier. Dat wordt, met het papier, op de lak gedrukt en met de vinger erin gewreven. Het vloeipapier laat dan vanzelf los.
Wil betrekt haar bladgoud bij Duller & Co in Amsterdam, een firma die is gespecialiseerd in bladgoud: dubbeltorengoud met platina toeslag, een 23,75 karaats bladgoud (sterker dan 24 karaats goud), te koop als vast op vloei voor € 27,76 of los voor € 25,69 inclusief BTW (25 blaadjes 80 x 80 mm). Geel bladkoper lijkt erg op bladgoud en is goedkoper en daarom meer geschikt voor grote oppervlakken, maar dat oxideert wel.

TERUG